4 ოქტომბერს ვენეციის არქიტექტურული ბიენალეს ფარგლებში, Tanarte / Spazio Tana-ს სივრცეში, გაიხსნა გამოფენა სახელწოდებით „ფორმა, რომელიც რჩება: ექვსი ჟესტი დაზიანებული გეოგრაფიების აღსადგენად“ — ნატა ტატუნაშვილის კურატორობითა და Aea: Culture Initiative-ის ინიციატივით შექმნილი პროექტი, რომელიც ემიგრანტი შემოქმედების, ტრანსდისციპლინარული თანამშრომლობისა და ქალის პერსპექტივიდან დანახული სამყაროს კვლევის შედეგია. ეს გამოფენა არა მხოლოდ არტისტული განაცხადია, არამედ ადამიანური გამოცდილებების არქივი — მცდელობა, ხელოვნების ენით გადმოიცეს ამბავი იმაზე, თუ როგორ შეიძლება გაგრძელდეს ცხოვრება ნგრევის შემდეგ, როგორ იბადება ზრუნვისა და გამძლეობის ფორმები მაშინ, როცა სამყაროს ჩვეული სტრუქტურა ინგრევა.
პროექტი ექვს დამოუკიდებელ ნაწილად არის გაყოფილი, თითოეული მათგანი კი კონკრეტული ხელოვანის პირად ისტორიას, ტრავმასა და გადარჩენის გზას ეხმიანება. გამოფენაში მონაწილეობენ სარა ქოულსი (აშშ), ნანკა დოლიძე (უკრაინა/საქართველო), სილვია გელაინი (იტალია/საფრანგეთი), ოლენა გრანკინა (უკრაინა/გერმანია), ლიზა კოლოსოვა (რუსეთი/საქართველო), ალისა გვოზდევა (რუსეთი/საქართველო) და კიმია დეგჰანი (ირანი/საქართველო) — ქალები, რომლებმაც გადაიარეს პოლიტიკური, ეკოლოგიური, კულტურული თუ პირადი კრიზისები და ამ გამოცდილების მატერიად აქციეს ის, რაც ერთდროულად მტკივნეული და შთამაგონებელია. თითოეული ნამუშევარი რეაქციაა დაკარგულზე, პასუხია ნგრევაზე, ჟესტი — რომელიც ქმნის ახალი ცხოვრების კონტურს იქ, სადაც თითქოს აღარაფერი რჩება.
გამოფენის სახელწოდება ამერიკელი მწერლის, ლიზა ტეილორის რომანს უკავშირდება, რომელიც ტრაგიკული დანაკარგის შემდეგ ცხოვრების გაგრძელებას ეხება. ეს ალუზია თითქოს განსაზღვრავს მთელ ნარატივს — „ფორმა, რომელიც რჩება“ იმაზე გვესაუბრება, რომ გადარჩენა ყოველთვის სწორხაზოვანი პროცესი არ არის. ზოგჯერ ის ხდება არაცნობიერი ჟესტი, სიჩუმის მოქმედება, შინაგანი გარღვევების ფორმა, რომელიც საკუთარ თავში ინახავს იმედს. აქ არ არის საუბარი ხელოვნურ აღდგენაზე ან ერთიანობის ილუზიაზე — პირიქით, ეს არის არჩევანი, დარჩე იმაში, რაც გატეხილია, და იქვე იპოვო ახალი არსებობის შესაძლებლობა.
Aea: Culture Initiative, რომელმაც ეს გამოფენა წარმოადგინა, ემიგრანტი შემოქმედებისთვის შექმნილი პლატფორმაა, რომელიც ჰორიზონტალურობასა და კოლექტიურ მოქმედებაზეა დაფუძნებული. ინიციატივა აერთიანებს 60-ზე მეტ ქალს ცხრა ქვეყნიდან და ქმნის სივრცეს, სადაც მიგრაციის გამოცდილება გარდაიქმნება საერთო ცოდნად, შემოქმედებით ენერგიად და სოლიდარულ ჟესტად. Aea-ისთვის ეს პროექტი პირველი ფიზიკური გამოჩენაა, თუმცა მასში თავმოყრილია წლების განმავლობაში დაგროვილი ინტენსიური მუშაობა — ტექსტებზე, სხეულზე, ხმასა და მატერიაზე, როგორც არტისტულ გამოხატულების მრავალენოვან ინსტრუმენტებზე.
ვენეციის არქიტექტურული ბიენალეს მე-5 გამოშვების მთავარი თემა — Extinction / Salvation (გადაშენება / ხსნა) — პირდაპირ თანხვედრაშია ტატუნაშვილის კურატორულ ხედვასთან. გამოფენა თითქოს პასუხობს ბიენალეს საერთო კითხვას: როგორ ვიცხოვროთ მაშინ, როცა ჩვენი სამყაროს ნაწილი უკვე დაკარგულია? როგორ გადავაქციოთ დაშლილი გეოგრაფიები სიცოცხლის ახალ ფორმებად? ეს არის არა მხოლოდ ვიზუალური, არამედ ფილოსოფიური განცხადება იმის თაობაზე, რომ დღეს, როცა თანამედროვე სამყარო მუდმივი რღვევის მდგომარეობაშია, ხელოვნება გვთავაზობს არა ხსნის ილუზიას, არამედ თანაცხოვრების გზას რეალობასთან, მის შიგნით დარჩენას, მისი მიღების სიმამაცეს.
„ფორმა, რომელიც რჩება“ ასახავს დროის იმ ნაზ ნაწილაკებს, რომლებსაც ხელოვნება ინახავს მაშინაც კი, როცა ყველაფერი ქრება. გამოფენა გვასწავლის ნელ მოძრაობას — იმ ზრუნვის ჟესტებს, რომლითაც ადამიანი ცდილობს შეაერთოს დანაწევრებული ნაჭრები და ამაში იპოვოს სიცოცხლის გაგრძელების ძალა. სწორედ ამ მშვიდ, მაგრამ მტკიცე ჟესტებში იბადება ფორმა, რომელიც რჩება — როგორც ხსოვნა, როგორც არსებობის ფრთხილი გზა ნანგრევებში, და როგორც რწმენა იმისა, რომ სილამაზე შეიძლება არსებობდეს იქაც, სადაც აღარაფერია სრულყოფილი.
